Fizykoterapia jest jedną z metod fizjoterapii. Jest formą leczenia wykorzystującą bodźce fizykalne, takie jak:
- prąd elektryczny
- ciepło i zimno
- światło
- ultradźwięki
- pola magnetyczne
- wodę w postaci natrysków i kąpieli.
Sposób działania zależy od rodzaju bodźca, jego siły (natężenie i czas działania) oraz od reaktywności organizmu. Np. skóra poddana działaniu promieni słonecznych staje się brązowa. Bodźcem jest promieniowanie ultrafioletowe, reakcją (nie jedyną) – wydzielenie barwnika – melaniny. Jeżeli ekspozycja na słońce będzie krótka – opalenizny nie będzie. Jeśli zbyt długa i w porach silnego nasłonecznienia – dojdzie do poparzenia. U osób o jasnej karnacji ciała nawet małe dawki promieniowania mogą wywołać niepożądane reakcje. Różne bodźce wywołują różne reakcje. Ciepło rozszerza naczynia krwionośne – zimno je zwęża. Ultradźwięki zmniejszają napięcie mięśni – elektrogimnastyka zwiększa lub zmniejsza w zależności od parametrów prądu. Prądy impulsowe o odpowiednich parametrach działają także przeciwbólowo. Dobierając rodzaj bodźca oraz jego natężenie osiąga się zamierzony efekt leczniczy. Niektóre zabiegi fizykalne oddziałują bezpośrednio na funkcje życiowe komórki, usprawniając je (biostymulacja). W ten sposób pobudzają naturalne możliwości organizmu do walki z chorobą.
Fizykoterapię można stosować jako leczenie uzupełniające lub jako podstawową formę leczenia. Można ją stosować kiedy zawiodły inne formy leczenia a istnieją wskazania do leczenia fizykoterapią. Można ją łączyć z farmakoterapią. Czasami skutki uboczne działania leku wymuszają zaprzestanie jego stosowania np.: niektóre leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, stosowane w leczeniu chorób narządu ruchu, szczególnie o charakterze przewlekłym, mogą podrażniać przewód pokarmowy, zwłaszcza u osób chorych na chorobę wrzodową. Pomocne wtedy mogą być zabiegi z zakresu fizykoterapii o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Fizykoterapia prawie nie powoduje skutków ubocznych. Stosuje się ją również jako postępowanie przygotowujące do stosowania innych metod fizjoterapii lub osteopatii np.: rozgrzanie tkanek przed masażem, lub krioterapia (stosowanie zimna) przed ćwiczeniami czyli kinezyterapią.
Niektóre zabiegi fizykalne nie wymagają specjalnego przygotowania. Np. pole magnetyczne niskiej częstotliwości można wykonywać „przez ubranie”. Inne zabiegi jak laseroterapia czy jonoforeza wymagają odsłonięcia (do gołej skóry) okolicy, której dotyczy zabieg. Niektóre bodźce fizykalne nie drażnią receptorów czuciowych rozmieszczonych na naszej skórze. Wykonywanie zabiegów z wykorzystaniem takich bodźców nie wiąże się z żadnymi odczuciami (np. pole magnetyczne). Inne bodźce takie jak prąd elektryczny podrażniają zakończenia nerwów czuciowych. Może to być odbierane jako mrowienie lub szczypanie. Bardzo silne odczucia, takie jak pieczenie czy ból, podczas wykonywania zabiegów, są nieprawidłowe i należy je bezzwłocznie sygnalizować. Po zabiegach silnie rozgrzewających należy, szczególnie w chłodne dni, odczekać przed wyjściem kilkanaście minut na częściowe ustąpienie odczynu po zabiegu. Zabiegi z zakresu elektroterapii powodują powstanie odczynu w postaci zaczerwienienia w miejscu, w którym do skóry przyłożona była elektroda. Jest to zjawisko prawidłowe. Odczyn ten ustępuje w ciągu kilkudziesięciu minut.